Krótka historia podcastów

Termin „podcast” ukształtował się w latach 2003–2004, a jego początki miały wiele źródeł – zarówno w świecie blogów, jak i eksperymentów z dystrybucją cyfrowych plików audio. Zanim pojawił się termin „podcast”, w sieci funkcjonowało zjawisko audio-blogów. Były to strony, na których ludzie publikowali nagrania dźwiękowe (audio), często komentujące bieżące wydarzenia, recenzje czy nagrania w formie pamiętników. Odbiorcy musieli jednak ręcznie pobierać te pliki i przenosić je na swoje odtwarzacze MP3. Stąd też pochodzi słowo „podcast”. To kufizm (zbitka) pochodząca od połączenia słów „iPod” (popularnego wówczas odtwarzacza MP3 firmy Apple) oraz „broadcast” (ang. nadawać, transmitować). Nazwę tę spopularyzował dziennikarz Ben Hammersley w artykule w „The Guardian” w lutym 2004 roku. Wspomniał tam o różnych określeniach, które mogłyby opisać nowy format dystrybucji audio, i użył słowa „podcasting”.

Na przełomie lat 90. i 2000. internet zaczął stawać się powszechniejszy i szybszy. Umożliwiło to sprawniejsze pobieranie większych plików audio, co stworzyło podwaliny pod późniejszą popularyzację podcastów.

W 2005 roku Apple wprowadziło obsługę podcastów do programu iTunes, co znacząco ułatwiło użytkownikom iPodów oraz komputerów Mac słuchanie i subskrybowanie audycji. Wkrótce także właściciele urządzeń z systemem Windows zaczęli korzystać z iTunes w podobny sposób. Efektem czego w połowie lat 2000. powstało wiele amatorskich podcastów, tworzonych głównie przez pasjonatów – od komentatorów sportowych po fanów gier komputerowych czy podcasty o tematyce kulturalnej. Z czasem w formacie podcastów zaczęły działać duże media – stacje radiowe, gazety i portale informacyjne. Dziennikarze i redakcje odkryli, że to skuteczny sposób na docieranie do nowych grup odbiorców. Choć sam termin „podcast” pierwotnie kojarzony był wyłącznie z nagraniami audio, część twórców zaczęła oferować również format wideo (tzw. vodcasty lub videocasty). Z czasem jednak określenie „podcast” stało się parasolem dla różnych form audio i wideo dostępnych w modelu subskrypcji RSS lub serwisach streamingowych.

Finalnie podcasty ewoluowały od amatorskich nagrań na żywo po profesjonalne produkcje z dźwiękiem przestrzennym, muzyką, montażem i pełną oprawą. Rosnąca popularność podcastów w ostatnich latach to także rezultat dostępności platform streamingowych (Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts itp.), łatwości słuchania na smartfonach oraz mody na słuchanie treści w formie mobilnej.

Podcast dziś

Choć tradycyjnie podcasty kojarzone są z nagraniami audio, w ostatnich latach coraz częściej przyjmują formę wideo. Popularność platform takich jak YouTube czy Twitch sprzyja temu trendowi i sprawia, że wielu twórców od razu nagrywa swoje rozmowy w formie wideo (tzw. videocasty). Podcast wideo ma wiele zalet:

1. Poszerzona interakcja z odbiorcami – podcast w formie wideo pozwala widzom zobaczyć emocje i reakcje prowadzących oraz gości, co często zwiększa zaangażowanie.
2. Efekt multiplatformowy – wideo daje większe możliwości dystrybucji. Ten sam materiał może trafić do YouTube, serwisów podcastowych (w formacie audio) i na media społecznościowe (np. fragmenty na TikTok).
3. Element brandingu i reklamy – w formie wideo łatwiej prezentować materiały sponsorowane (np. logotypy, produkty) oraz wplatać elementy wizualne, co bywa dodatkowym źródłem przychodów dla twórców.

Odbiorcy mogą oglądać pełne epizody na YouTube, często wykorzystując przy tym komentarze i interakcje na żywo (np. w trakcie premier). Osoby, które preferują słuchanie „w biegu” (jadąc samochodem czy ćwicząc), korzystają z aplikacji podcastowych i wybierają sam dźwięk.

I tu zaczynają się schody. Przejście od formatu audio do formatu wideo sprawia, że producenci podcastów muszą włożyć dużo więcej pracy by przyciągnąć uwagę słuchacza. Prosty zestaw do nagrywania tj. mikrofon i komputer przestają wystarczać. Wielu twórców buduje własne domowe studio podcastowe. Jednak w podcastingu wideo liczy się już nie tylko treść i dźwięk, ale również cała oprawa podcastów w tym studio podcastowe. To jak wygląda studio podcastowe, jak zrealizowany jest materiał wideo, wpływa na odbiór jakości całego podcastu. W erze podcastów wideo atrakcyjnie zaaranżowane studio podcastowe uwiarygodnia twórcę w oczach widzów. Przyjemne tło, odpowiednie oświetlenie i dobry dźwięk sprawiają, że odbiorcy łatwiej się angażują i wracają po kolejne odcinki. Niektóre podcasty posiadają charakterystyczną scenografię lub oprawę wizualną, która staje się częścią marki. Dziś dobrze wyglądające studio to wręcz „must have” każdego szanującego się podcastera, a apetyt widza wciąż rośnie. Co jeszcze można zrobić dla podniesienia jakości swojego podcastu?

Podcasty na żywo

Podcast wideo na żywo, to niemałe przedsięwzięcie organizacyjne. Aby zrobić podcast wideo na żywo potrzebne jest przede wszystkim studio podcastowe. Profesjonalne mikrofony gwarantują czysty dźwięk, a kilka dobrze rozmieszczonych kamer umożliwia przełączanie ujęć i prezentowanie rozmowy z różnych perspektyw. Konieczne jest także stabilne łącze internetowe, aby transmisja nie przerywała i zachowała dobrą jakość. Do tego wszystkiego dochodzi oprogramowanie do streamingu, które pozwoli na zarządzanie obrazem i dźwiękiem w czasie rzeczywistym. W zależności od potrzeb podcaster może chcieć dodać do swojego wideo dodatkowe elementy wizualne tj. plansze czy grafiki. Trudno będzie zrobić to w pojedynkę. Stąd też planując duży podcas na żywo warto zastanowić się nad inwestycją w studio podcastowe świadczące usługi komercyjne. Zaletą tego rozwiązania jest przede wszystkim technologia, która możemy wykorzystać, a której nie jesteśmy w stanie kupić na własność. Zazwyczaj w studiu pracuje również realizator, który na bieżąco koordynuje przebieg nagrania, zmienia ujęcia, kontroluje poziomy audio i dba o ewentualne efekty wizualne. W ten sposób prowadzący może skupić się na rozmowie, a widzowie dostają profesjonalne, pozbawione zakłóceń i atrakcyjnie zrealizowane show na żywo.

Podcasty w studio wirtualnym

Wróćmy jeszcze na chwilę do technologii. Jednym z szeroko wykorzystywanych rozwiązań w produkcji wideo jest nagranie na tle wirtualnego studia, które sprawdzić może się również w podcastingu.

Wirtualne studio telewizyjne to technologia pozwalająca na tworzenie komputerowo generowanych scenografii i umieszczanie w nich prowadzących czy gości, zwykle przy użyciu tzw. green screenów i systemów keyingu (usuwających tło). Zamiast klasycznego, fizycznie zbudowanego planu, wykorzystuje się cyfrowe grafiki 3D, do których w czasie rzeczywistym dogrywa się obraz z kamer. Prowadzący i goście siedzą w pomieszczeniu z jednolicie zielonym tłem, odpowiednio oświetlonym. Kamery rejestrują postaci, a oprogramowanie na bieżąco zastępuje zielone tło wirtualną scenografią. Może to być nowoczesne studio futurystyczne, sala konferencyjna czy dowolna inna przestrzeń. Realizator może zmieniać ujęcia, dodawać interaktywne elementy graficzne, logotypy czy napisy – wszystko to wpisuje się w cyfrowo wygenerowane otoczenie, wyglądające dla widza jak prawdziwe studio podcastowe.

Dla widzów całość przypomina konwencjonalne programy informacyjne czy publicystyczne, tyle że jest realizowana mniejszym nakładem środków i w znacznie bardziej elastyczny sposób. Wirtualne studio daje twórcom podcastów możliwość szybkiego dostosowania przestrzeni wizualnej do tematyki odcinka, a przy tym tworzy unikatowy klimat i wrażenie profesjonalizmu.

Podcasty na diodzie LED

Jeszcze bardziej nowocześnie wyglądać będzie podkast wideo zrealizowany na tzw. diodzie LED. Ekran LED to wielkoformatowy wyświetlacz wykorzystujący diody LED do wyświetlania obrazu. Takie panele składają się z tysięcy (a nawet milionów) niewielkich diod LED ułożonych w siatkę, tworzących obraz o wysokiej jasności i wyrazistych kolorach. Dzięki temu ekran LED jest często używany w miejscach, gdzie ważna jest dobra widoczność oraz atrakcyjna, dynamiczna prezentacja treści.

W produkcji podcastu wideo ekran LED może zastąpić tradycyjne tło lub scenografię studia podcastowego. Można go wykorzystać do wyświetlania grafik, animacji czy materiałów video uzupełniających tematykę rozmowy. Na przykład, jeśli w podcaście omawiane są aktualne wydarzenia, tło może stanowić wizualizację statystyk, zdjęć czy najświeższych nagłówków. Tym samym podcast zyskuje nowoczesny, interaktywny charakter, a widzowie łatwiej angażują się w przekazywane treści.

Zaletą ekranu LED jest też możliwość szybkiego dostosowania scenografii do różnych formatów czy okazji. Twórca podcastu nie musi za każdym razem zmieniać fizycznych elementów studia podcastowego – wystarczy wyświetlić nowe tło lub wstawić logo sponsora na ekranie. W rezultacie produkcja podcastu jest bardziej elastyczna i wygląda profesjonalnie, zbliżając się do poziomu telewizyjnych programów realizowanych w nowoczesnych studiach.

Motion design

Po usługę profesjonalnego studia podcastowego zwrócić można się szukając oprawy graficznej dla swojego podcastu. Tu z pomocą przychodzi np. technologia motion design, to sztuka tworzenia animowanych elementów graficznych i tekstowych, zwykle wykorzystywana w przestrzeni cyfrowej. Polega na łączeniu zasad projektowania graficznego z technikami animacji, aby za pomocą ruchu przekazać informacje lub stworzyć określoną atmosferę. Najczęściej spotykanymi przykładami motion designu są animowane logotypy, infografiki, wizualne efekty w czołówkach programów czy dynamiczne napisy (tzw. lower-thirds).

W przypadku produkcji podcastu wideo motion design pozwala przede wszystkim na:

1. Animowane intro lub outro – krótkie czołówki i zakończenia, które wzmacniają rozpoznawalność marki i wprowadzają widza w klimat audycji.
2. Animowane infografiki – albo wykresy mogą świetnie uzupełniać rozmowę, zwłaszcza jeśli w podcaście pojawiają się dane statystyczne, fakty historyczne czy inne treści wymagające wizualizacji.
3. Animowane elementów tożsamości wizualnej (np. napisów, ramki kadru, miniatur do social mediów) spójnych z identyfikacją podcastu.
4. Animowane przerywniki – efekty czy napisy mogą pozytywnie wpływać na dynamikę całego materiału.

Dzięki motion designowi podcast wideo staje się atrakcyjniejszy wizualnie, może zyskać nowocześniejszy charakter i lepiej angażować widzów. W dłuższej perspektywie podnosi to odbiór profesjonalizmu twórcy i wyróżnia podcast na tle innych produkcji.

Animacje 3D

Idąc dalej tym tropem, w podcastingu wideo wykorzystać można również animację 3D. Animacja 3D to proces tworzenia i ożywiania trójwymiarowych obiektów oraz scen w wirtualnej przestrzeni. Polega na modelowaniu (nadawaniu kształtu) i teksturowaniu (określaniu wyglądu, koloru czy faktury) postaci bądź przedmiotów, a następnie na nadawaniu im ruchu poprzez klatkowanie (określanie pozycji w kolejnych etapach czasowych). W przeciwieństwie do tradycyjnej animacji dwuwymiarowej, animacja 3D pozwala na pełną kontrolę nad perspektywą i światłem, dzięki czemu można uzyskać wrażenie głębi i niezwykle realistyczne efekty wizualne.

W produkcji podcastu wideo animacja 3D może pełnić kilka ról. Może służyć jako dynamiczne wprowadzenie do odcinka, na przykład w formie krótkiego, trójwymiarowego logo czy zapowiedzi. W trakcie nagrania można też wykorzystać animowane elementy graficzne do przedstawiania statystyk, wykresów czy schematów – zwłaszcza gdy omawiamy zagadnienia techniczne bądź dane liczbowe, które trudno przedstawić jedynie słowami. W 3D da się też stworzyć całe wirtualne studio podcastowe czy przestrzeń, w której prowadzący pojawiają się w otoczeniu komputerowo wygenerowanej scenografii, co daje wrażenie futurystycznego programu telewizyjnego.

W efekcie animacja 3D nie tylko uatrakcyjnia podcast wizualnie, ale i pozwala przekazać treści w bardziej przystępny, a czasem zaskakujący sposób. Dla słuchacza-widza może to być dodatkowa zachęta do śledzenia nagrania w formie wideo, a sam podcast – zwłaszcza gdy staje się nieco bardziej „telewizyjny” – zyskuje na profesjonalizmie i może wyróżnić się spośród wielu innych produkcji w sieci.